Ai đã ra đòn quá bất ngờ!?

(PLO)- Số liệu ngày 23-11, lũ quét qua Đắk Lắk làm 63 người chết, 8 người mất tích, khoảng 150.000 ngôi nhà bị ngập, thiệt hại sơ bộ gần 5.500 tỉ đồng.

Có lẽ chưa bao giờ người dân Phú Yên cũ, nay là khu vực phía đông tỉnh Đắk Lắk, lại chịu nhiều đau thương, mất mát đến vậy. Cả vùng quê yên bình bị nhấn chìm trong trận lũ lịch sử, thiệt hại về người và kinh tế rất khủng khiếp. Nhiều câu hỏi về trách nhiệm của các bên liên quan được đặt ra, kể cả trách nhiệm của thủy điện Sông Ba Hạ trước thảm nạn này.

Theo số liệu thiệt hại đến hết ngày 23-11, lũ quét qua Đắk Lắk làm 63 người chết, 8 người mất tích, khoảng 150.000 ngôi nhà bị ngập, thiệt hại sơ bộ gần 5.500 tỉ đồng. Con số mất mát, đau thương khiến bất cứ ai nhìn vào cũng quặn lòng.

Thực tiễn diễn ra cho thấy từ đêm 19 đến ngày 20-11, người dân vùng hạ lưu sông Ba (tỉnh Đắk Lắk) đã trải qua trận lũ kinh hoàng nhất từ trước tới nay. Theo các số liệu từ cơ quan chức năng, lúc 7 giờ 15 ngày 19-11, thủy điện Sông Ba Hạ xả về hạ du mức 9.233 m3/giây. Thời điểm đó, mực nước hồ tại thủy điện Sông Ba Hạ đạt 104,96 m, lưu lượng nước đổ về hồ đạt 9.600 m3/giây. Đến 11 giờ 30 ngày 19-11, thủy điện Sông Ba Hạ xả về hạ du tăng lên 12.970 m3/giây.

Lúc 13 giờ 20 ngày 19-11, mực nước hồ tại thủy điện Sông Ba Hạ đạt mức 105 m, lưu lượng nước về hồ đạt 14.100 m3/giây. Thời điểm này, thủy điện Sông Ba Hạ xả về hạ du mức 14.056 m3/giây. Và kinh khủng nhất, đến 17 giờ 15 cùng ngày, lưu lượng nước về thủy điện Sông Ba Hạ đạt 16.120 m3/giây, tổng lưu lượng xả lũ về hạ du ở mức 16.100 m3/giây.

Đây là mức xả lũ cao nhất kể từ khi thủy điện Sông Ba Hạ đi vào vận hành. Thời điểm này, phía vùng hạ du sông Ba, hàng ngàn hộ dân đã bị dìm trong lũ, kêu cứu khắp nơi, kể cả trên mạng xã hội. Không khí thê thảm chưa từng có ở vùng đất Phú Yên cũ vốn yên bình.

Thảng thốt về trận lũ lụt, ông Huỳnh Cát Tường, Chánh văn phòng UBND xã Hòa Mỹ (tỉnh Đắk Lắk), cho hay trước đây địa bàn xã không bị ảnh hưởng bởi lũ của sông Ba. Tuy nhiên, từ ngày 18 đến 19-11, thủy điện Sông Ba Hạ xả lũ quá lớn, có thời điểm vượt 16.000 m3/giây. Vì vậy, toàn xã Hòa Mỹ ngập nặng.

Theo ông Tường, trước và trong lũ, Ban Chỉ huy Phòng thủ dân sự xã Hòa Mỹ có nhận thông báo về mức xả lũ của thủy điện Sông Ba Hạ và gửi thông báo, cảnh báo bà con sơ tán, di dời tài sản. Tuy nhiên, không ai ngờ mực nước lên nhanh, gây lũ ngập trên diện rộng tại xã Hòa Mỹ.

“Có nơi nước ngập tới 2 m, cô lập nhiều nhà dân. Đặc biệt, hôm 19-11, khi thủy điện Sông Ba Hạ xả lũ mức 16.000 m3/giây, chỉ trong khoảng 1 tiếng đồng hồ, nước dâng rất nhanh khiến nhiều hộ dân không kịp trở tay” - ông Tường nói.



Ông Hoàng Anh Tuấn, Chủ tịch UBND xã Hòa Xuân, lại cho rằng dù địa phương này rất tích cực trong việc chuyển thông tin về hoạt động của thủy điện đến với người dân, song một bộ phận người dân vẫn rất chủ quan. “Chúng tôi thông tin bằng cách hệ thống loa phát thanh, cho cán bộ xã đến từng thôn phát loa thông báo, cảnh báo trên hệ thống mạng xã hội, trang thông tin xã… Song nhiều người vẫn rất chủ quan. Chúng tôi đã phải di dời nhiều trường hợp” - ông Tuấn cho biết.

Chúng tôi tìm về một số địa phương hạ du thủy điện Sông Ba Hạ. Chứng kiến cảnh tàn phá của lũ lụt vừa qua, khiến đất đá cũng phải mềm lòng và thương cảm. Người dân các địa phương như xã Hòa Thịnh, phường Tuy Hòa, phường Phú Yên… vẫn chưa hết bàng hoàng, kinh sợ về cơn lũ dữ.

Gặp chúng tôi, họ đều cho biết thủy điện Sông Ba Hạ xả lũ nhưng không thể tiếp cận được quy mô xả, do đó bị động trong việc ứng phó với lũ. Bà Trần Thị Lan (xã Hòa Thịnh) bức xúc bà không hề nắm thông tin về mức độ xả lũ của thủy điện nên không lường trước được mức độ ngập lụt và nguy hiểm.

“Cứ nghĩ ở mức độ nào đó thôi chứ sau này nghe xả mười mấy ngàn mét khối mỗi giây thì đã muộn rồi. Đâu có kịp xoay xở vì nước lũ lên nhanh quá khủng khiếp. Chúng tôi trở tay không kịp, giữ được mạng sống giờ này là đã may mắn lắm rồi” - bà Lan thở dài nói.

Tương tự, ông Trịnh Như Ái (phường Phú Yên) kể lại nước lũ lên rất nhanh, chỉ trong vòng 1 tiếng đồng hồ nước đã lên cả mét. Lũ lên nhanh khiến người dân không thể xoay xở, kê cao đồ đạc, thậm chí không kịp sơ tán.

“Cứ nói xả lũ mà có nghe ai thông báo gì đâu, không biết xả bao nhiêu, chỉ thấy nước lên ào ào” - ông Ái bàng hoàng nhớ lại.

Trả lời câu hỏi về việc chính quyền có nhận tin về hoạt động xả lũ của thủy điện và chuyển tải đến người dân hay không, ông Nguyễn Công Thành, Chủ tịch UBND phường Tuy Hòa (Phú Yên cũ, nay thuộc tỉnh Đắk Lắk), khẳng định các thông báo về hoạt động xả lũ của thủy điện Sông Ba Hạ đều được cập nhật trong nhóm Chat chung của Ban Chỉ huy Phòng thủ dân sự tỉnh. Từ các thông báo này, chính quyền chuyển đến người dân thông qua mạng xã hội Zalo.

Cùng ý kiến, ông Nguyễn Xuân Cảnh, Chủ tịch UBND phường Phú Yên (Phú Yên cũ, nay thuộc tỉnh Đắk Lắk), cho hay địa phương được thông báo đầy đủ về hoạt động của thủy điện Sông Ba Hạ trong vòng mỗi giờ. Lúc cao điểm, các thông báo cập nhật diễn ra trong vòng mỗi 15 phút. “Thông tin về xả lũ của thủy điện được chuyển đến người dân cũng bằng các nhóm mạng xã hội, tin nhắn, thông qua các cuộc họp. Những điểm đi lại được thì gặp trực tiếp người dân thông báo” - ông Cảnh thông tin.

Tuy nhiên, khi được hỏi về việc người dân cho rằng họ không được thông báo dẫn đến bị động, ông Cảnh im lặng và ngắt điện thoại.

Tương tự, các địa phương khảo sát, chúng tôi hỏi bà Lê Thị Thu (một người dân xã Hòa Mỹ) về việc bà có nhận được thông báo thủy điện Sông Ba Hạ sẽ xả lũ với khối lượng lịch sử như vừa qua không? Bà Thu lắc đầu, cho biết bà có nhận thông báo, cảnh báo về mức xả lũ. Tuy nhiên, bà con không ai được cảnh báo hay dự báo được mức xả lũ kinh hoàng ở mức trên 16.000 m3/giây.

“Nếu được cảnh báo trước mức xả lũ kinh hoàng như vậy, chúng tôi sẽ chuẩn bị kỹ hơn. Nhưng chúng tôi chỉ nhận được cảnh báo, thông báo xả lũ ở mức bình thường. Cứ nghĩ xả như bao lần trước, không ai ngờ thủy điện xả lũ kinh hoàng đến vậy. Khi lũ về, không ai kịp trở tay” - bà Thu nói.

Trao đổi với PV báo Pháp Luật TP.HCM, ông Tạ Anh Tuấn, Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk, cho hay cơn lũ lịch sử vừa qua gây thiệt hại nặng về tài sản, đặc biệt là về người. “Mất mát này, tôi là chủ tịch tỉnh rất đau lòng” - ông Tuấn nói và chia sẻ trước khi lũ về tỉnh đã thông báo cho người dân bằng nhiều hình thức, qua các phương tiện, chính quyền xã, thôn.

PV nêu câu hỏi: “Vì sao nhiều người dân nói họ không hề được thông báo, cảnh báo về đợt xả lũ với lưu lượng lớn chưa từng có?”.

Ông Tuấn đáp: “Có thể trong lúc này nhiều người hoang mang, có người có thể nhận được, có khi không nhận được thông báo”.

Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk cho hay chính người dân cũng đã chủ động phòng tránh lũ. Tuy nhiên, thiên tai đợt này không ai ngờ tới được, quá cực đoan, vượt qua tất cả đỉnh lũ lịch sử trong 100 năm.

Ông Tuấn dẫn chứng có nhà vừa xây tránh lũ cho người dân nhưng cũng ngập gần đến mái nhà. Hay người dân vùng rốn lũ Hòa Thịnh, bà con có gác nhưng nước ngập vượt quá gác.

Từ những dẫn chứng trên, chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk thừa nhận công tác dự báo trong trận lũ lịch sử vừa rồi “không có trong kịch bản”, dẫn tới bị động. “Lực lượng quân đội, công an, nhiều người xả thân trong quá trình cứu hộ, tiếp cận người dân. Nhưng mà lũ quá cực đoan, nhiều điểm rất khó” - ông nói tiếp.

Người đứng đầu chính quyền tỉnh Đắk Lắk cho hay cơn lũ lịch sử đã đi qua, mất mát về người và vật chất rất lớn. Lúc này tỉnh tập trung cho việc khắc phục hậu quả, tránh hậu họa dịch bệnh. Đồng thời, qua đó cũng thấy được những bất cập trong việc vận hành các hồ thủy điện hiện nay.

“Nói thật các hồ này (có hồ thủy điện Sông Ba Hạ - PV) không có khả năng chống lũ. Chúng tôi sẽ kiến nghị với Thủ tướng về quy trình vận hành hồ chứa trên sông Ba, vì dung tích phòng lũ của nó nhỏ so với lượng nước về. Hay nói một cách chính xác hơn là khả năng chống lũ rất thấp” - ông Tuấn nói.

Trước thắc mắc của người dân: Vì sao không thể hạ thấp hơn nữa mực nước hồ thủy điện Sông Ba Hạ để cắt lũ được nhiều hơn? Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk cho biết công tác vận hành phải theo quy trình của Thủ tướng. “Chúng tôi sẽ kiến nghị có những thay đổi, sửa đổi để vận hành tốt hơn” - ông Tuấn thông tin.

Số liệu đến ngày 23-11, toàn tỉnh Đắk Lắk bị thiệt hại nặng nề về người và tài sản:

- Về người: 63 người chết và 8 người mất tích; hơn 150.000 ngôi nhà bị ngập sâu trong nước, trong số đó hơn 120 ngôi nhà bị sập, hư hỏng hoàn toàn (số liệu này đang tiếp tục cập nhật).

- Cơ sở hạ tầng về tất cả lĩnh vực từ giao thông, y tế, giáo dục, thủy lợi... bị hư hại nặng, ước tính thiệt hại khoảng 1.000 tỉ đồng.

- Về chăn nuôi: Ước tính khoảng 3,2 triệu con gia súc, gia cầm bị chết, thiệt hại khoảng 830 tỉ đồng.

- Về thủy sản: Khoảng 127.000/181.349 lồng nuôi trồng thủy sản và 1.000 ha diện tích nuôi tôm nước lợ và nhuyễn thể, ước tính thiệt hại khoảng 2.000 tỉ đồng.

- Về trồng trọt: Khoảng 180.000 ha (trong đó diện tích cây hằng năm hơn 63.000 ha như lúa nước, sắn, ngô, khoai các loại; hơn 19.000 ha cây lâu năm, trong đó có nhiều cây công nghiệp chủ lực, có giá trị kinh tế cao như sầu riêng, cà phê, hồ tiêu...) bị ngập úng, hư hại, thiệt hại khoảng 1.500 tỉ đồng.

Số liệu cụ thể đang được thống kê, ước tính sơ bộ tổng thiệt hại gần 5.500 tỉ đồng (chưa tính tài sản trong gia đình người dân).

******

Sáng 24-11, PV báo Pháp Luật TP.HCM gặp trực tiếp ông Vũ Hữu Phúc, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Thủy điện Sông Ba Hạ, để đăng ký làm việc, tìm hiểu thêm về đợt xả lũ với lưu lượng lớn chưa từng có của công ty này. Tuy nhiên, ông Phúc từ chối làm việc với PV với lý do “đang đi chương trình cứu trợ với lãnh đạo tỉnh”. Ông Phúc hẹn sẽ liên lạc sau.

Ông Phúc đề nghị PV liên hệ làm việc với ông Nguyễn Đức Phú, Tổng Giám đốc Công ty CP Thủy điện Sông Ba Hạ. PV nhiều lần gọi điện thoại, nhắn tin để đăng ký làm việc nhưng ông Phú không phản hồi.

PV báo Pháp Luật TP.HCM đã chuyển các câu hỏi sau đến tổng giám đốc Công ty CP Thủy điện Sông Ba Hạ. Những câu hỏi đang rất cần được lãnh đạo đơn vị này trả lời cho dư luận được rõ.

1. Công ty CP Thủy điện Sông Ba Hạ có thông báo, cảnh báo về đợt xả lũ lớn chưa từng có này đến chính quyền địa phương, người dân bị ảnh hưởng không? Với lưu lượng xả lũ lớn chưa từng có như vậy, ông có dự báo về nguy cơ cao vùng hạ du Phú Yên cũ bị ngập lụt khủng khiếp như thế nào, tính mạng người dân nguy hiểm đến mức nào không?

2. Ông nghĩ gì khi lũ ở vùng hạ du lên cao chưa từng có, hàng vạn người dân đang ở giữa lằn sự sống và cái chết, Công ty CP Thủy điện Sông Ba Hạ vẫn tiếp tục tăng lưu lượng xả lũ? Công ty CP Thủy điện Sông Ba Hạ có bản đồ mức độ ngập khi xả lũ không, có công khai đến người dân không?

3. Ông nghĩ gì trước nhiều ý kiến cho rằng Công ty CP Thủy điện Sông Ba Hạ xả nước rất ít để đón lũ trước đợt mưa đặc biệt lớn đã được cảnh báo? Liệu có phương án lựa chọn nào khác để không phải dẫn đến hậu quả lũ vùng hạ du như vừa qua. Ông nghĩ gì khi có ý kiến cho rằng Công ty CP Thủy điện Sông Ba Hạ xem quyền lợi kinh tế cao hơn?...

Chiều cùng ngày, PV báo Pháp Luật TP.HCM tiếp tục gọi điện thoại cho ông Vũ Hữu Phúc, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Thủy điện Sông Ba Hạ, đề nghị được cung cấp một số thông tin liên quan đến việc thông báo, cảnh báo trong đợt xả lũ lớn chưa từng có vừa qua của thủy điện Sông Ba Hạ.

Ông Phúc nói: “Bởi vì chỗ này đang ồn ào, tôi cũng muốn trả lời anh cho chính xác thông báo vào lúc mấy giờ, số liệu bằng giấy hoặc trên máy tính... Bây giờ tôi đang đi kiểm tra công trình”.

PV hỏi bao giờ có thể gặp trực tiếp để trao đổi với ông được. “Tôi đang đi kiểm tra, tôi cũng đang bị động. Có gì tôi sẽ gọi cho anh” - ông Phúc từ chối và tắt máy.

Nhóm PV

Bài gốc: https://plo.vn/phu-yen-cu-bi-dim-trong-lu-du-trach-nhiem-nam-o-dau-post883253.html